Άρθρο 336. Βιασμός.¹

1. Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.
2. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις.
3. Αν η πράξη της παραγράφου 1 έγινε από δύο ή περισσότερους δράστες που ενεργούσαν από κοινού ή είχε ως συνέπεια τον θάνατο του παθόντος, επιβάλλεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.
4. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη.

Ερμηνεία²

Με την παρούσα διάταξη του νέου ΠΚ, στο έγκλημα του βιασμού, διατηρείται η 1 σωματική βία, ωστόσο εξειδικεύεται σε σημαντικό βαθμό το περιεχόμενο της απειλής, προσδιορίζονται τα αγαθά που πρόκειται να πληγούν, απαλείφει τη φράση «ασελγής πράξη», που είχε δημιουργήσει στο παρελθόν ερμηνευτικά προβλήματα και στο κείμενο της νέας διάταξης γίνεται πλέον λόγος για επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, ενώ διατηρείται η κακουργηματική μορφή του βιασμού. Επίσης, διατηρεί στην παρ. 3, ως διακεκριμένη μορφή του εγκλήματος τον ομαδικό βιασμό και το εκ του αποτελέσματος έγκλημα του θανατηφόρου βιασμού.

Με την παρούσα διάταξη προστατεύεται η γενετήσια ελευθερία, ανδρών και γυναικών, ήτοι να επιλέγουν τον ή την ερωτική σύντροφο και τον χρόνο και τον τόπο που θα προχωρήσουν σε γενετήσιες πράξεις ή θα ανεχθούν αυτές τις πράξεις. Το έγκλημα είναι σύνθετο και πολύτροπο.

Στοιχεία του εγκλήματος:                                                                                                            2

Κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 336 παρ. 1 ΠΚ, όπως τροποποιήθηκε με 3 το άρθρο 9 του Ν. 1419/1984 (από τότε προστατεύεται και το άρρεν πρόσωπο από βιασμό) και με το άρ. 12 παρ. 2 του νέου Ν. 4637/2019, για τη στοιχειοθέτηση του υπαλλακτικά μικτού εγκλήματος του βιασμού απαιτούνται:

α) Εξαναγκασμός κάποιου άλλου προσώπου, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, 4 δηλαδή αν είναι άντρας ή γυναίκα, εκτός άλλου και σε γενετήσια πράξη. Υπάρχει δε εξαναγκασμός όταν το πρόσωπο αυτό χωρίς τη θέλησή του υποβάλλεται σε γενετήσια πράξη ή σε ανοχή ή επιχείρηση γενετήσιας πράξης. Ο εξαναγκασμός μπορεί να γίνει με καθένα από τους παραπάνω αναφερόμενους τρόπους ή και με τους δύο αυτούς τρόπους, αφού πρόκειται για υπαλλακτικώς μικτό έγκλημα.

Παθητικό υποκείμενο μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο, ανεξάρτητα φύλου, 5 ηλικίας, ακόμα και νήπιο, βρέφος ή υπερήλικας ή και πόρνη ή και πρόσωπο ανίκανο προς αντίσταση, μπορεί δε να είναι σύζυγος, πρώην ή νυν σύντροφος ή μνηστή, που εκφράζει ρητά και σοβαρά αντίρρηση, την αντίθετη βούλησή της. Εξαναγκασμό έχουμε και όταν το θύμα λόγω αρχικής βίας εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια εξωτερικής αντίστασης. Το θύμα πρέπει να καταστήσει φανερό στον δράστη ότι δεν συναινεί και υπάρχει βιασμός αν το θύμα τελικά συναίνεσε λόγω εξαναγκασμού, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και κάθε απειλή βίας ή λόγω φόβου ή όταν έκρινε μάταιη κάθε αντίσταση, λόγω της προηγηθείσας βίαιης και απειλητικής συμπεριφοράς του δράστη.

Μπορεί ακόμα και να τελεσθεί βιασμός από θήλυ σε άρρεν πρόσωπο ή από πρόσωπο 6 του ίδιου φύλου. Συνουσία είναι η συνένωση των γεννητικών μορίων δύο προσώπων, του άντρα και της γυναίκας.

Γενετήσια πράξη κατά την παρ. 2 είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. Ως ασελγής πράξη, που αναφερόταν στην προηγούμενη διάταξη, μετά τη νομοθετική αναθεώρηση του 1984 των διατάξεων για τα εγκλήματα που αναφέρονται στη γενετήσια ζωή, νοείτο κάθε ασελγής ενέργεια που ανάγεται στη γενετήσια σφαίρα και προσβάλλει αντικειμενικώς το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών (μεταξύ δε άλλων η παρά φύση ασέλγεια, η χρησιμοποίηση των γεννητικών οργάνων με σκοπό ηδονιστικό και άλλες παρόμοιες πράξεις που γίνονται με εξαναγκασμό) και συνιστούν σοβαρές προσβολές της γενετήσιας ελευθερίας, κατευθυνόμενες στην ικανοποίηση ή διέγερση της γενετήσιας επιθυμίας, διακρινόμενες από τη συνουσία κατά φύση που είναι η συνένωση των γεννητικών μορίων δύο ατόμων διαφορετικού φύλου. Ο χαρακτηρισμός της πράξης ως γενετήσιας εξαρτάται από τις ειδικές περιστάσεις τέλεσής της και τις ιδιότητες των προσώπων, μεταξύ των οποίων αυτή τελέσθηκε. Τα πρόσωπα δε, όσον αφορά γενετήσιες πράξεις, μπορεί να είναι και του ιδίου φύλου.

Κατά την αιτιολογική έκθεση του νέου ΠΚ, η επιλογή του όρου «γενετήσια πράξη» αντί «σεξουαλική» προτιμήθηκε, διότι πρόκειται για έννοια, η οποία ορίζει τόσο τη διαδικασία της αναπαραγωγής (γένεσις) όσο και τις σχετικές ή παράλληλες με αυτήν πράξεις, διαθέσεις και ορμές, την ερωτική ζωή των ανθρώπων. Ο όρος «γενετήσια πράξη» έχει την έννοια που προσδιορίζει η νομολογία και η επιστήμη. Πρόκειται για τη συνουσία και άλλες πράξεις με την ίδια βαρύτητα, από πλευράς προσβολής του έννομου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, όπως είναι η «παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός ή πεολειξία ή πεολειχία και η αιδιολειξία ή η χρήση υποκατάστατων μέσων.

β) Ο εξαναγκασμός του προσώπου να γίνεται με απειλή σπουδαίου ή άμεσου 8 κινδύνου που στρέφεται κατά του σώματος, της ζωής ή άλλου ουσιώδους δικαιώματος του θύματος ή και με σωματική βία, που είναι η μη δυνάμενη να απωθηθεί φυσική δύναμη ή αναγκάζουσα το πρόσωπο να υποστεί παρά τη θέλησή του εξώγαμη σαρκική επαφή, να υποστεί, χωρίς τη θέλησή του σαρκική συνάφεια ή να επιχειρήσει ή να ανεχθεί ασελγή πράξη. Τα μέσα εξαναγκασμού είναι η απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου και η σωματική βία. Βιασμό έχουμε αν το θύμα αρχικά συναίνεσε, αλλά αργότερα δήλωσε καθαρά ανάκληση της συναίνεσης και αντίθεση σε συνουσία ή άλλη ασελγή πράξη. Η κατάπειση άλλου με απάτη να
συναινέσει, λ.χ. με απατηλή υπόσχεση γάμου, δεν στοιχειοθετεί βιασμό, αλλά παράβαση του άρθρ. 341 ΠΚ.

Σωματική βία είναι η φυσική δύναμη που δεν μπορεί να απωθηθεί, να αντικρουσθεί 9 και που επιδρώντας επί του σώματος άλλου, εξαναγκάζει κάποιον ή και που κάμπτει την αντίσταση που προβάλλεται, για να υποστεί το θύμα χωρίς τη θέλησή του τη γενετήσια πράξη ή να ανεχθεί τη γενετήσια πράξη ή να επιχειρήσει την τελευταία. Η σωματική βία πρέπει να στρέφεται κατά του ίδιου του προσώπου του θύματος και όχι κατά τρίτου. Σωματική βία αποτελεί και η παράνομη κατακράτηση, το κλείδωμα σε δωμάτιο ή σε αυτοκίνητο, η παράσυρση σε ερημική τοποθεσία, η εμφάνιση πολλών δραστών μαζί, όπου η ιδέα κάθε αντίστασης είναι μάταιη.

Υπάρχει βιασμός και όταν το θύμα, λόγω του αιφνιδιασμού ή του φόβου των 10 συνεπειών προβολής αντίστασης ή των ασθενών σωματικών του δυνάμεων ή άλλων περιστάσεων, θεώρησε εύλογα ανέφικτη ή μάταιη την αντίσταση και δεν αντιστάθηκε καθόλου στη σωματική βία του δράστη. Κατά μείζονα λόγο, δεν απαιτείται η σωματική βία και αντίστοιχα η αντίσταση σε αυτήν να είναι διαρκής, δηλαδή μέχρι την αποπεράτωση της πράξης.

Απειλή βίας είναι κάθε απειλή άμεσου και σπουδαίου κινδύνου που στρέφεται κατά 11 του σώματος, της ζωής ή άλλου ουσιώδους δικαιώματος του υφιστάμενου την απειλή βίας και που μπορεί να εμποιήσει στον απειλούμενο φόβο περί επικείμενου κινδύνου κατ’ αυτού, έστω και αν αντικειμενικά και υπό άλλες συνθήκες η απειλή αυτή κρίνεται ως αστήρικτη ή ακόμη και μη δυνάμενη να δημιουργήσει τις καταστάσεις που ο απειλούμενος υπέλαβε κατά το χρόνο της απειλής, αρκεί ο απειλούμενος, κατά τον χρόνο που υφίσταται την απειλή, να πιστέψει ότι η απειλή αυτή είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί³.

Ψυχολογική βία είναι αυτή που ενέχει απειλή ενωμένη με επικείμενο κίνδυνο 12 σώματος ή της ζωής ή άλλου ουσιώδους δικαιώματος, τιμής, ελευθερίας, που θα επέλθει στον εξαναγκαζόμενο, αν δεν ενδώσει και δεν συναινέσει στην επιθυμία του δράστη.

Ως προς την ψυχολογική βία, οι απειλές πρέπει να αφορούν σπουδαίο, σοβαρό και 13 άμεσο κίνδυνο, όπως ο επικείμενος κίνδυνος σώματος ή ζωής ή άλλου σπουδαίου και ουσιώδους δικαιώματος· μπορεί δε να αφορά το απειλούμενο κακό τη ζωή ή την υγεία ή την περιουσία του θύματος ή των οικείων του, ως τοιούτων νοουμένων υπό ευρεία έννοια και όχι μόνο του άρθρ. 13 στοιχ. β’ ΠΚ.

Η απειλή δεν είναι απαραίτητο να είναι ειλικρινής και δυνατή, αρκεί το θύμα να 14 πιστέψει στη δυνατότητα πραγματοποίησης του απειλούμενου κακού και συνεπεία τούτου να συναίνεσε. Στοιχειοθετεί το αδίκημα και όταν έχουμε απειλή ενέργειας πραγματοποίησης κακού νόμιμου, υπό την έννοια λ.χ. καταγγελίας από εργοδότη της υπαλλήλου του για πραγματοποιηθείσα κλοπή ή απειλής για αποστολή στο σύζυγο άλλης βιντεοταινίας με ερωτική παράνομη συνεύρεσή της με άλλον, αν δεν ενδώσει στις σεξουαλικές του ενέργειες. Μπορεί δε άλλος να είναι ο ενεργών τη σωματική βία ή απειλή και άλλος ο ενεργών τη συνουσία ή τις γενετήσιες πράξεις.

Για τη στοιχειοθέτηοη του συγκεκριμένου εγκλήματος, που είναι υπαλλακτικώς 15 μικτό, αρκεί και ο ένας τρόπος τέλεσης, χωρίς όμως να αποκλείεται η συνύπαρξη και των δύο τρόπων εξαναγκασμού. Για την κατάφαση του εξαναγκασμού δεν
απαιτείται κατ’ ανάγκη το θύμα να αντιστάθηκε ενεργά, αλλά αρκεί ότι η ασελγής πράξη τελείται παρά την αντίθετη βούλησή του, που εξωτερικεύθηκε και έγινε εμφανής στο δράστη με οποιονδήποτε τρόπο, και ότι αυτός ασκεί σωματική βία που εξουδετέρωσε τη βούληση του θύματος να αντισταθεί. Έτσι, υπάρχει βιασμός και όταν το θύμα, λόγω του αιφνιδιασμού ή του φόβου των συνεπειών προβολής αντίστασης ή των ασθενών σωματικών του δυνάμεων ή άλλων περιστάσεων, θεώρησε εύλογα ανέφικτη ή μάταιη την αντίσταση και δεν αντιστάθηκε καθόλου στη σωματική βία του δράστη. Κατά μείζονα λόγο δεν απαιτείται η σωματική βία και αντίστοιχα η αντίσταση σε αυτήν να είναι διαρκής, δηλαδή μέχρι την αποπεράτωση της πράξης. Στην έννοια των διατάξεων αυτών εμπίπτει η χρησιμοποίηση με οποιοδήποτε τρόπο των γεννητικών οργάνων με σκοπό ηδονιστικό, η παρά φύση ασέλγεια, η πεολειχία κ.λπ., εφόσον γίνονται με εξαναγκασμό, με την έννοια που αναφέρθηκε παραπάνω. Ο εξαναγκασμός μπορεί να γίνει με καθένα από τους παραπάνω τρόπους ή και με τους δύο, δηλαδή και τη χρήση σωματικής βίας και με απειλή κατά τα προεκτεθέντα. Έχει κριθεί ότι αποτελεί ασελγή γενετήσια πράξη όχι μόνο η συνουσία και η παρά φύση ασέλγεια, αλλά και η ψαύση και οι θωπείες των γεννητικών οργάνων ή άλλων απόκρυφων μερών του σώματος, ο εναγκαλισμός και η καταφίληση στο πρόσωπο και στο σώμα του παιδιού, εφόσον κατατείνουν στη διέγερση ή ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του δράστη, αφού και αυτές προσβάλλουν την αγνότητα της παιδικής ηλικίας.

γ) Δόλος. Υποκειμενική υπόσταση:                                                                                          16

Απαιτείται δόλος, που συνίσταται στη γνώση και τη θέληση των ανωτέρω στοιχείων 17 του εγκλήματος του βιασμού· δηλαδή στη βούληση του δράστη, όπως με σωματική βία ή απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου ή και με τις δύο μαζί εξαναγκάσει άλλον σε γενετήσια πράξη ή σε ανοχή ή επιχείρηση γενετήσιας πράξης και περιλαμβάνει ακόμα τη γνώση ότι ο «άλλος» δεν συναινεί στη συνουσία ή στη μη γενετήσια πράξη. Αρκεί και ενδεχόμενος δόλος.

Η πλάνη του δράστη περί την ύπαρξη συναίνεσης του θύματος είναι πραγματική. 18 Όμως, αν ο δράστης υπέλαβε στην αρχή ότι το θύμα συναινεί, αλλά αργότερα διαπίστωσε την πραγματική άρνηση και αντίσταση του θύματος, παραιτήθηκε από το σκοπό του και οποιαδήποτε ενέργεια, δεν τελεί βιασμό, ούτε σε απόπειρα.

Τετελεσμένο είναι το έγκλημα του βιασμού, αν επιτευχθεί συνουσία ή άλλη 19 γενετήσια πράξη και αν ακόμα δεν συντελέστηκε η ικανοποίηση της σεξουαλικής ορμής του δράστη.

Απόπειρα έχουμε όταν συντρέχει αρχή εκτέλεσης, όπως έναρξη της σωματικής βίας 20 ή απειλής, με τον παραπάνω σκοπό του δράστη, ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε, ανεξάρτητα από τη δική του βούληση, αλλά από αίτια εξωτερικά ή τυχαία· λ.χ. αν προσέτρεξαν τρίτοι σε βοήθεια, αν η ποθούσα αντιστάθηκε σθεναρά ή με κραυγές, αν ο δράστης εκόπερμάτωσε πριν έρθει σε σωματική επαφή. Αν η αποχή του δράστη μετά τον ασκηθέντα εξαναγκασμό από την περαιτέρω σεξουαλική ενέργεια γίνει αυθόρμητα, με δική του ελεύθερη βούληση, συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρ. 44 παρ. 1 ΠΚ. Στο έγκλημα του βιασμού, για να υπάρχει απόπειρα, πρέπει να μην έχει πραγματωθεί ένα τουλάχιστον από τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος και αρκεί να έχει γίνει έναρξη της σωματικής βίας ή της απειλής άμεσου και σπουδαίου κινδύνου, με σκοπό εξαναγκασμού του προσώπου σε συνουσία ή ανοχή ή επιχείρηση άλλης γενετήσιας πράξης, η οποία, όμως, δεν
πραγματώ6ηκε από άλλα περιστατικά, τυχαία και ανεξάρτητα από τη θέληση του δράστη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η περίπτωση κατά την οποία ο παθών ή η ποθούσα αντιστάθηκε σθεναρώς⁴.

Παρ. 2. Ομαδικός Βιασμός: Κατά την παρ. 2 του άρθρου 336 του ΠΚ αν η πράξη της 21 προηγούμενης παραγράφου έγινε από δύο ή περισσότερους δράστες, που ενεργούσαν από κοινού, επιβάλλεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών.

Με τη διάταξη της παρ. 2, διά της οποίας ρυθμίζεται ειδική παραλλαγμένη μορφή 22 βιασμού, θεσπίζεται ο αυστηρότερος κολασμός του λεγάμενου ομαδικού βιασμού, που αντιδιαστέλλεται από τον κοινό βιασμό και την σ’ αυτόν συμμετοχή με τη νομική μορφή της συναυτουργίας ή συνέργειας, κατά την έννοια των άρθρων 45 και 47 ΠΚ⁵.

Ο ομαδικός βιασμός υφίσταται όταν δύο ή πλείονες ενεργούντες από κοινού 23 τελούν σε βάρος ενός θύματος τη γενετήσια πράξη, δηλαδή τη συνουσία ή ασέλγεια, ταυτοχρόνως ή διαδοχικώς, αλλά σε συνεχόμενο χρόνο, έκαστος των οποίων ενεργεί για τον εαυτό του για τους δικούς του σεξουαλικούς ηδονιστικούς σκοπούς, ανεξαρτήτως από την προηγηθείσα συμπεριφορά του άλλου υπαίτιου, ο οποίος ενεργεί και αυτός ατομικώς για τους ίδιους σκοπούς, προσβάλλοντας αυτοτελώς τη γενετήσια ελευθερία του θύματος, χωρίς να απαιτείται και η από όλους, από κοινού, άσκηση της παράνομης βίας, αρκούσης της από ένα εξ αυτών άσκησης αυτής. Στην περίπτωση του ομαδικού βιασμού, ο κάθε δράστης εξαναγκάζει το θύμα σε αυτοτελή εξώγαμη συνουσία ή γενετήσια πράξη που δεν αποτελεί άθροισμα πράξεων ή μορφή συμμετοχής στην πράξη άλλου⁶. Δεν έχουμε ομαδικό βιασμό, όταν έχουμε συμμετοχή πολλών στον εξαναγκασμό και έναν που τελεί τη γενετήσια πράξη. Εδώ θα έχουμε συνέργεια στο βιασμό της παρ. 1.

Συμμετοχή: Ο βιασμός δεν είναι ιδιαίτερο, ούτε ιδιόχειρο έγκλημα και αυτουργός 24 ήτοι ενεργητικό υποκείμενο μπορεί να είναι οποιοσδήποτε και δράστης δεν είναι μόνο εκείνος που πραγματοποιεί πλήρως την πράξη, εξαναγκασμό και συνουσία ή γενετήσια πράξη. Μπορεί άλλος να ασκήσει τη βία ή την απειλή και άλλος να ενεργήσει τη συνουσία ή τη γενετήσια πράξη, και θα κριθεί η συμμετοχή κατά τις γενικές διατάξεις. Αν ο ασκών τη βία ή την απειλή θέλει και πραγματοποιήσει στη συνέχεια γενετήσια πράξη, την πράξη του βιασμού, το ίδιο και ο άλλος επί του ίδιου προσώπου, της ίδιας γυναίκας, πρόκειται για συναυτουργούς ομαδικού βιασμού, αν ενεργούσαν από κοινού με συναπόφαση· και συναυτουργούς βιασμού της παρ. 1, αν δεν ενεργούσαν με συναπόφαση, αλλά ο καθένας αυτοτελώς. Συναυτουργός μπορεί να είναι και γυναίκα. Αν ο ασκών τη βία ή την απειλή δεν θέλει ο ίδιος να προβεί σε γενετήσια πράξη, αλλά άλλος, τότε έχουμε άμεσο σύνεργό βιασμού που τέλεσε ο άλλος.

Επί βιασμού περισσότερων προσώπων από τον ίδιο δράστη υπάρχει αληθινή συρροή 25 και δεν πρόκειται για κατ’ εξακολούθηση έγκλημα. Όταν ο ένας δράστης βιάσει επανειλημμένα το ίδιο πρόσωπο, ακόμα και όταν πραγματοποιήσει παρά φύση ασέλγεια και αμέσως μετά συνουσία, πρόκειται για ένα έγκλημα, αν γίνεται στον ίδιο τόπο και χρόνο συνεχόμενα· άλλως, αν επαναλαμβάνεται μετά από ώρα ή σε άλλο τόπο, έχουμε έγκλημα βιασμού κατ’ εξακολούθηση.

Μεταβολή κατηγορίας: Είναι επιτρεπτή η μεταβολή της κατηγορίας μόνο από 26 απόπειρα βιασμού σε βάναυση προσβολή της γενετήσιας ευπρέπειας άλλου του άρθρου 353 του νέου ΠΚ, όχι όμως η μεταβολή της κατηγορίας από την πράξη του βιασμού τετελεσμένη σε βάναυση προσβολή της γενετήσιας ευπρέπειας του θύματος. Είναι επιτρεπτή η μεταβολή του βιασμού σε προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας του άρθρ. 337 παρ. 1 και σε βάναυση προσβολή της γενετήσιας ευπρέπειας άλλου, του άρθρου 353 του νέου ΠΚ. Είναι ανεπίτρεπτη η μεταβολή από απόπειρα βιασμού σε έργω εξύβριση ή σε σωματική βλάβη.

Συρροή: Μπορεί να έχουμε συρροή αληθινή απόπειρας βιασμού και τετελεσμένου 27 βιασμού. Υπάρχει αληθινή συρροή μεταξύ των εγκλημάτων του βιασμού και της παράνομης κατακράτησης, της εκούσιας απαγωγής, της αιμομιξίας, αρπαγής, παραβίασης οικιακού ασύλου, πρόκλησης σκανδάλου, εγκατάλειψης εγκύου, παράνομης οπλοφορίας και οπλοχρησίας, της ληστείας, της ανθρωποκτονίας με πρόθεση, με επακολουθήσασες του βιασμού σωματικές βλάβες, με την εξύβριση, με την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας και γενετήσιας ευπρέπειας. Υπάρχει αληθινή συρροή απόπειρας βιασμού και τετελεσμένων μεταγενέστερων χρονικά πράξεων βιασμού της ίδιας παθούσας. Μεταξύ του βιασμού και της αποπλάνησης, γενετήσιας πράξης με ανήλικους, του άρθρου 339 νέου ΠΚ, υπάρχει αληθινή κατ’ ιδέαν συρροή, διότι μεταξύ των εγκλημάτων αυτών δεν υφίσταται ταυτότητα των προσβαλλόμενων αγαθών, τα οποία συγκροτούνται από διαφορετικά στοιχεία το καθένα και κανένα δεν απορροφάται από το άλλο, αφού κανένα δεν αποτελεί συστατικό στοιχείο ή επιβαρυντική περίπτωση ή αναγκαίο μέσο τέλεσης του άλλου· και στο μεν έγκλημα του βιασμού προσβάλλεται το έννομο αγαθό της γενετήσιας ελευθερίας, ενώ στην αποπλάνηση παιδιών προσβάλλεται η αγνότητα της παιδικής ηλικίας από γενετήσιες προσβολές. Είναι επιτρεπτή η μεταβολή του βιασμού σε γενετήσια πράξη με ανήλικους. Ο βιασμός απορροφά την πράξη της κατάχρησης ανίκανου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη του άρθρ. 338 ΠΚ.

Αν κάποια από τις πράξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 336 είχε ως συνέπεια το 28 θάνατο του παθόντος, κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 336 ΠΚ, επιβάλλεται κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών (παρ. 3). Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη, χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη.

Κατ’ άρθρο 344, του άρθρου 336 η ποινική δίωξη για την πράξη του βιασμού                     29

ασκείται αυτεπαγγέλτως· ο εισαγγελέας όμως μπορεί κατ’ εξαίρεση, με αιτιολογημένη διάταξή του ύστερα από έγκριση του εισαγγελέα εφετών, να απέχει οριστικά από την άσκηση της ποινικής δίωξης ή, αν έχει ασκήσει την ποινική δίωξη, να εισαγάγει την υπόθεση στο αρμόδιο συμβούλιο πλημμελειοδικών· αυτό μπορεί να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη, αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη.

Στην παρ. 5 ορίζεται ότι «Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη, χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη». Η ως άνω παρ. 5 και τώρα 4 προστέθηκε κατά τη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου του νέου ΠΚ στη Βουλή, για να γίνει απόλυτα σαφές ότι βιασμό έχουμε όταν επιχειρείται γενετήσια πράξη, κατά την έννοια της παρ. 2, σε κάθε περίπτωση που δεν υπάρχει συναίνεση του παθόντος, χωρίς να προσαπαιτείται
οιοσδήποτε εξαναγκασμός ή άσκηση φυσικής σωματικής βίας ή απειλής του θύματος που αναφέρεται στην παρ. 1.

Νομολογία (υπό το προϊσχύσαν άρθρο 336 ΠΚ)

1. Για τη συγκρότηση του εγκλήματος του βιασμού απαιτούνται: α) εξαναγκασμός 30 κάποιου, ανεξαρτήτως φύλου, σε εξώγαμη συνουσία ή σε ανοχή ή σε επιχείρηση ασελγούς πράξης, που συντρέχει όταν το πρόσωπο, χωρίς τη θέλησή του, υποβάλλεται σε εξώγαμη συνουσία ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς πράξης και

β) ο εξαναγκασμός του προσώπου αυτού να γίνεται με απειλή σπουδαίου ή άμεσου κινδύνου ή με σωματική βία, που είναι η φυσική δύναμη, η οποία δεν μπορεί να αποκρουσθεί και που αναγκάζει έτσι κάποιον να υποστεί, χωρίς τη θέλησή του, σαρκική συνάφεια ή να επιχειρήσει ή να ανεχθεί ασελγή πράξη. Ο εξαναγκασμός μπορεί να γίνει με καθένα από τους παραπάνω αναφερόμενους τρόπους ή και με τους δύο· δηλαδή με τη χρήση σωματικής βίας και με απειλή. Υποκειμενικώς απαιτείται δόλος, που συνίσταται στη γνώση και τη θέληση των ανωτέρω στοιχείων του εγκλήματος του βιασμού· δηλαδή στη βούληση του δράστη, όπως με σωματική βία ή απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου ή και με τις δύο μαζί εξαναγκάζει άλλον σε εξώγαμη συνουσία ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς (και υπό τον νέο ΠΚ, γενετήσιας) πράξης και περιλαμβάνει τη γνώση ότι ο «άλλος» δεν συναινεί στη συνουσία ή την ασελγή πράξη⁷.

Σωματική βία είναι η φυσική δύναμη, η οποία δεν μπορεί να αποκρουσθεί και αναγκάζει το πρόσωπο να υποστεί ακουσίως σαρκική μείξη ή να ανεχθεί ή να επιχειρήσει ασελγή πράξη· και απειλή βίας είναι κάθε απειλή άμεσου και σπουδαίου κινδύνου που στρέφεται τόσο κατά του σώματος, της ζωής ή άλλου ουσιώδους δικαιώματος αυτού και μπορεί να εμποιήσει στον απειλούμενο φόβο για επικείμενο κίνδυνο κατ’ αυτού, έστω και αν αντικειμενικά και υπό άλλες συνθήκες η απειλή αυτή κρίνεται ως αστήρικτη ή ακόμη και μη δυνάμενη να δημιουργήσει τις καταστάσεις, τις οποίες εκείνος που απειλείται υπέλαβε κατά το χρόνο της απειλής, αρκεί που ο απειλούμενος, κατά το χρόνο που υφίσταται την απειλή, πιστέψει ότι η απειλή αυτή είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί⁸.

2. Για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος του βιασμού απαιτείται αντικειμενικά μεν 31 εξαναγκασμός άλλου με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου

σε εξώγαμη συνουσία ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς (και υπό τον νέο ΠΚ, γενετήσιας) πράξης, υποκειμενικά δε δόλος που περιέχει τη γνώση ότι ο άλλος δεν συναινεί στη συνουσία και γι’ αυτό το λόγο αντιστέκεται, όπως και τη θέληση να εξαναγκάσει τον άλλον σε συνουσία εξώγαμη ή σε ανοχή ή επιχείρηση ασελγούς πράξης. Σωματική βία είναι η φυσική δύναμη που δεν μπορεί να απωθηθεί και που κάμπτει την αντίσταση που προβάλλεται, και συνουσία είναι η συνένωση των γεννητικών μορίων του άντρα και της γυναίκας⁹.

Ως ασελγής πράξη, που προ έβλεπε στην παρ. 1, η προϊσχύσασα διάταξη, νοείται κάθε ενέργεια που ανάγεται στη γενετήσια σφαίρα, που αντικειμενικά προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών (μεταξύ δε άλλων η παρά φύση ασέλγεια, η απλή ψαύση των γεννητικών οργάνων ή άλλων απόκρυφων μερών του σώματος και υποκειμενικώς κατευθύνεται στην ικανοποίηση ή διέγερση της
γενετήσιας επιθυμίας και η οποία διακρίνεται από τη συνουσία, που είναι η συνένωση των γεννητικών μορίων δύο ατόμων διαφορετικού φύλου)^[10].

3. Μεταξύ του βιασμού και της αποπλάνησης υπάρχει αληθινή κατ’ ιδέαν συρροή, 32 διότι μεταξύ των εγκλημάτων αυτών δεν υφίσταται ταυτότητα των προσβαλλόμενων αγαθών, τα οποία συγκροτούνται από διαφορετικά στοιχεία το καθένα και κανένα δεν απορροφάται από το άλλο, αφού κανένα δεν αποτελεί συστατικό στοιχείο ή επιβαρυντική περίπτωση ή αναγκαίο μέσο τέλεσης του άλλου·

και στο μεν έγκλημα του βιασμού προσβάλλεται το έννομο αγαθό της γενετήσιας ελευθερίας, ενώ στην αποπλάνηση παιδιών προσβάλλεται η αγνότητα της παιδικής ηλικίας από γενετήσιες προσβολές^[11].

4. Με τη διάταξη της παρ. 2, υπό τον νέο ΠΚ, παρ. 3, διά της οποίας ρυθμίζεται 33 ειδική παραλλαγμένη μορφή βιασμού, θεσπίζεται ο αυστηρότερος κολασμός του λεγάμενου ομαδικού βιασμού, που αντιδιαστέλλεται από τον κοινό βιασμό και την σ’ αυτόν συμμετοχή με τη νομική μορφή της συναυτουργίας ή συνέργειας, κατά την έννοια των άρθρων 45 και 47 ΠΚ, και ο οποίος (ομαδικός βιασμός) υφίσταται όταν

δύο ή πλείονες τελούν σε βάρος του θύματος τη γενετήσια πράξη, δηλαδή τη συνουσία ή ασέλγεια, ταυτόχρονα ή διαδοχικά, αλλά σε συνεχόμενο χρόνο, έκαστος των οποίων ενεργεί για τον εαυτό του για τους ιδικούς του σεξουαλικούς ηδονιστικούς σκοπούς, ανεξάρτητα από την προηγηθείσα συμπεριφορά του άλλου υπαίτιου, ο οποίος ενεργεί και αυτός ατομικά για τους ίδιους σκοπούς, προσβάλλοντας αυτοτελώς τη γενετήσια ελευθερία του θύματος, χωρίς να απαιτείται και η από όλους, από κοινού, άσκηση της παράνομης βίας, αρκούσης της από ένα εξ αυτών άσκησης αυτής^[12].

5. Είναι επιτρεπτή η μεταβολή της κατηγορίας μόνο από απόπειρα βιασμού σε 34 βάναυση προσβολή της αιδούς άλλου, όχι όμως η μεταβολή της κατηγορίας από

την πράξη του βιασμού τετελεσμένη σε βάναυση προσβολή της αιδούς του θύματος^[13].

6. Μεταξύ των εγκλημάτων του βιασμού και της παράνομης κατακράτησης 35 υφίσταται αληθινή συρροή¹⁴.
7. Ο εξαναγκασμός του παθόντα μπορεί να γίνει με δύο τρόπους· η δε απειλή 36 σπουδαίου και άμεσου κινδύνου πρέπει να στρέφεται κατά του σώματος, της ζωής ή άλλου ουσιώδους δικαιώματος του θύματος. Για τη στοιχειοθέτηοη, πάντως, του συγκεκριμένου εγκλήματος, που είναι υπαλλακτικώς μικτό, αρκεί και ο ένας τρόπος, χωρίς, όμως, να αποκλείεται η συνύπαρξη και των δύο τρόπων εξαναγκασμού¹⁵.

Για την κατάφαση του εξαναγκασμού δεν απαιτείται κατ’ ανάγκη το θύμα να αντιστάθηκε ενεργά, αλλά αρκεί ότι η ασελγής, υπό τον νέο ΠΚ (παρ. 2), γενετήσια πράξη τελείται παρά την αντίθετη βούλησή του, που εξωτερικεύθηκε και έγινε εμφανής στον δράστη με οποιονδήποτε τρόπο, και ότι αυτός ασκεί σωματική βία που εξουδετέρωσε τη βούληση του θύματος να αντισταθεί. Έτσι, υπάρχει βιασμός και όταν το θύμα, λόγω του αιφνιδιασμού ή του φόβου των συνεπειών προβολής αντίστασης ή των ασθενών σωματικών του δυνάμεων ή άλλων περιστάσεων, θεώρησε εύλογα ανέφικτη ή μάταιη την αντίσταση και δεν αντιστάθηκε καθόλου στη σωματική βία του δράστη. Κατά μείζονα λόγο δεν απαιτείται η σωματική βία και
αντίστοιχα η αντίσταση σ’ αυτήν να είναι διαρκής, δηλαδή μέχρι την αποπεράτωση της πράξης¹⁶.

8. Απειλή είναι η προαναγγελία κακού, δηλαδή υλικής ή ηθικής βλάβης, που μέλλει 37 να επέλθει σε βάρος του εξαναγκαζόμενου, στην περίπτωση κατά την οποία δεν ενδώσει στις απαιτήσεις του εξαναγκάζοντος. Για την ύπαρξη της απειλής αρκεί να εμφανίζεται ο απειλών και να πείθει τον απειλούμενο ότι αυτός εξουσιάζει την επέλευση ή μη του κακού. Το αντικείμενο της απειλής, δηλαδή το απειλούμενο κακό προσδιορίζεται στο νόμο ως κίνδυνος, ήτοι μια κατάσταση που, υπό δεδομένες συνθήκες, ενέχει όχι απλώς τη δυνατότητα αλλά την πιθανότητα επέλευσης βλάβης. Ο απειλούμενος κίνδυνος δύναται να αφορά σε οποιοδήποτε αγαθό, διότι ουδείς σχετικός περιορισμός τίθεται στο νόμο, αρκεί να είναι σπουδαίος και άμεσος. Σπουδαίος είναι ο κίνδυνος όταν το απειλούμενο κακό διακρίνει η σοβαρότητα, ενέχει δε ικανή βαρύτητα, ώστε να αναγκάσει το πρόσωπο

να ενδώσει, ενώ άμεσος είναι όταν το απειλούμενο κακό μπορεί να επέλθει σε τόσο σύντομο χρόνο, ώστε να επιβάλλεται μέριμνα για την αποτροπή του. Για να υπάρξει η απειλή, δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει η πρόθεση ή η πρακτική δυνατότητα του απειλούντος να πραγματοποιήσει την απειλή. Αρκεί ότι ο απειλών είχε την πρόθεση απειλής και ο απειλήθείς πίστευε ότι αυτός είχε και την πρόθεση και την πρακτική δυνατότητα να πραγματοποιήσει την απειλή του. Τέλος, διά της σωματικής βίας ή της απειλής πρέπει να επέρχεται ο εξαναγκασμός σε συνουσία, που υπάρχει όταν καταλύεται το δικαίωμα της σεξουαλικής αυτοδιάθεσης και η δυνατότητα επιλογής στο χώρο της σεξουαλικής ζωής. Για να υπάρχει εξαναγκασμός, απαιτείται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ασκηθείσας βίας ή απειλής και της συνουσίας που τελέστηκε- δεν απαιτείται δε η ενεργός αντίσταση στην τέλεση της συνουσίας, αλλά αρκεί αυτή να γίνεται παρά την αντίθετη βούληση του θύματος και ότι ο δράστης άσκησε βία ή χρησιμοποίησε απειλή που εξουδετέρωσαν τη βούληση του θύματος να αντισταθεί. Έτσι υπάρχει βιασμός και όταν η αντίσταση έπαυσε κατά τη διάρκεια της συνουσίας, συνεπεία του ακουσίως προκληθέντος γενετήσιου ερεθισμού, διότι και στην περίπτωση αυτή η συνουσία τελέστηκε παρά την αντίθετη βούληση του θύματος¹⁷.

9. Για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος αρκεί και ο ένας τρόπος τέλεσης, χωρίς, 38 όμως, να αποκλείεται η συνύπαρξη και των δύο τρόπων εξαναγκασμού. Για την κατάφαση του εξαναγκασμού δεν απαιτείται κατ’ ανάγκη το θύμα να αντιστάθηκε ενεργά, αλλά αρκεί ότι η ασελγής, υπό το νέο ΠΚ, παρ. 2, γενετήσια πράξη τελείται παρά την αντίθετη βούλησή του, που εξωτερικεύθηκε και έγινε εμφανής στο δράστη με οποιονδήποτε τρόπο, και ότι αυτός ασκεί σωματική βία που εξουδετέρωσε τη βούληση του θύματος να αντισταθεί. Δεν απαιτείται η σωματική

βία και αντίστοιχα η αντίσταση σε αυτήν να είναι διαρκής, δηλαδή μέχρι την αποπεράτωση της πράξης. Στην έννοια των διατάξεων αυτών εμπίπτει η χρησιμοποίηση με οποιοδήποτε τρόπο των γεννητικών οργάνων με σκοπό ηδονιστικό, η παρά φύση ασέλγεια, η πεολειχία κ.λπ., εφόσον γίνονται με εξαναγκασμό¹⁸. ^{10 * * *}
απαιτείται η σωματική βία και αντίστοιχα η αντίσταση σε αυτήν να είναι διαρκής, δηλαδή μέχρι την αποπεράτωση της πράξης^[14].

11. Κατά τις παραδοχές της απόφασης, ο κατηγορούμενος, προκειμένου να κάμψει 40 την ικανότητα της παθούσας για αντίσταση, με σκοπό να ικανοποιήσει τη γενετήσια επιθυμία του, την περιήγαγε σε κατάσταση αναισθησίας. Συγκεκριμένα, κατά τις παραδοχές της απόφασης, της προσέφερε ένα κομμάτι σπανακόπιτας, στο οποίο πρόσθεσε, χωρίς να γίνει αντιληπτός από την ποθούσα, το υπνωτικό φάρμακο STILNOX, το οποίο, κατά τις ίδιες παραδοχές, προ καλέ ί αμνησία, καταστολή, διαταραχή της συγκέντρωσης και της μυϊκής λειτουργίας και διανοητική σύγχυση, συνέπειες, τις οποίες αυτός γνώριζε, γιατί έκανε χρήση του φαρμάκου αυτού, κατόπιν ιατρικής συνταγής, ενώ ο ίδιος κράτησε το άλλο κομμάτι της σπανακόπιτας, χωρίς να προσθέσει σ’ αυτό το παραπάνω φάρμακο. Ότι ο κατηγορούμενος, ενώ η ποθούσα βρισκόταν σε κατάσταση αναισθησίας, στην οποία την περιήγαγε ο ίδιος,

και ήταν ανίκανη προς αντίσταση, ήλθε μαζί της σε εξώγαμη συνουσία. Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές, το Δικαστήριο με αιτιολογία ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, απέρριψε α) τον ισχυρισμό περί πλάνης ως προς την ανυπαρξία συναίνεσης της παθούσας και β) το αίτημα για διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για τη διαπίστωση της πρόκλησης ή μη αναισθησίας από τη χρήση του ανωτέρω φαρμάκου με ταυτόχρονη χρήση οινοπνευματωδών^[15].

12. Για την ύπαρξη απόπειρας απαιτείται πράξη, την οποία επιχειρεί ο δράστης με 41 τον δόλο τέλεσης ορισμένου εγκλήματος και περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης. Ως τέτοια δε θεωρείται κάθε ενέργεια του δράστη, με την οποία αρχίζει

να πραγματώνεται η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και η οποία, αν δεν ανακοπεί από οποιονδήποτε λόγο, οδηγεί αναμφισβήτητα στην πραγμάτωση αυτού ή τελεί σε τέτοια αναγκαία και άμεση σχέση συνάφειας, ώστε κατά την κοινή αντίληψη να θεωρείται ως τμήμα αυτής. Στο έγκλημα του βιασμού, για να υπάρχει απόπειρα, πρέπει να μην έχει πραγματωθεί ένα τουλάχιστον από τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος και αρκεί να έχει γίνει έναρξη της σωματικής βίας ή της απειλής άμεσου και σπουδαίου κινδύνου με τον σκοπό εξαναγκασμού του προσώπου σε εξώγαμη συνουσία ή ανοχή ή επιχείρηση άλλης ασελγούς πράξης, η οποία όμως δεν πραγματώθηκε από άλλα περιστατικά, τυχαία και ανεξάρτητα από τη θέληση του δράστη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η περίπτωση κατά την οποία η ποθούσα αντιστάθηκε σθεναρώς^[16].

13. Κατ’ εξακολούθηση βιασμός. «Κατ’ εξακολούθηση έγκλημα» είναι εκείνο το 42 οποίο τελείται από το ίδιο πρόσωπο και απαρτίζεται από περισσότερες ομοειδείς πράξεις, διακρινόμενες χρονικά μεταξύ τους και προσβάλλουν το ίδιο έννομο αγαθό και κάθε μία περιέχει πλήρη τα στοιχεία ενός και του αυτού εγκλήματος, συνδέονται δε μεταξύ τους με την ταυτότητα της, προς εκτέλεσή τους, αποφάσεως^[17].

1990.767 και σε ΠοινΧρ Ν. 568, Εισαγγ. Σοφουλάκη, σε Υπέρ 1994.1225, Σταμάτη, σε ΠοινΧρ ΜΣΤ.609, Τσιγκρή, σε ΠοινΧρ ΜΣΤ.627, Αντ. Φούσα, σε ΝοΒ 1988.506.

3. Περί απειλής σπουδαίου και άμεσου κινδύνου, βλ. Κ. Βαθιώτη, ΠοινΧρ ΝΘ.293-304.
4. ΑΠ 916/2018.
5. Για τη διάκριση ομαδικού βιασμού και συμμετοχικής δράσης βλ. Αντ. Φούσα, σε ΝοΒ 1988.506.

• ΑΠ 497/2000.
• ΑΠ 57/2017, 258, 291/2015, 669/2014, 1202/2013, 207, 924, 1244/2011, 169/2010, 1783/2008.

8. ΑΠ 873/2014, 1244/2011.
9. ΑΠ 358, 751/2011.

¹⁰ ΑΠ 258/2015.

11. ¹¹. ΑΠ 291/2015, 751/2011.

• ΑΠ 925/2011,497/2000.
• ΑΠ 1244/2011.
• ΑΠ 2445/2003.
• ΑΠ 207/2011, 1783/2008.
• ΑΠ 205/2010.

17. ¹⁷. ΑΠ 924/2011.

• ΑΠ 873/2014, 358/2011.
• ΑΠ 1862/2010.
• ΑΠ 57/2017, 291/2015.

21. ²¹. ΑΠ 1190/2013.

• ΑΠ 169/2010.
• ΑΠ 57/2017, 1315/2016, 274/2014.

Sakkoulas-Online.gr – Εκτύπωση σελίδων 1-42 για προσωπική χρήση του συνδρομητή Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Επανωσήφη

Κ. Φράγκος, Online κατ’ άρθρο ερμηνεία Ποινικού Κώδικα / Άρθρο 336.

Βιασμός.

[10]  Υπάρχει βιασμός και όταν το θύμα, λόγω του αιφνιδιασμού ή του φόβου των 39

συνεπειών προβολής αντίστασης ή των ασθενών σωματικών του δυνάμεων ή άλλων

περιστάσεων, θεώρησε εύλογα ανέφικτη ή μάταιη την αντίσταση και δεν

αντιστάθηκε καθόλου στη σωματική βία του δράστη¹⁹. Κατά μείζονα λόγο δεν

1. Τίθεται όπως αντικαταστάθηκε με το άρ. 12 παρ. 2 του νέου Ν. 4637/18.11.2019.
2. Σχετικά με το παρόν αδίκημα βλ. μελέτες, άρθρα Η. Αναγνωστόπουλο, σε ΠοινΧρ ΛΗ.568, Γάφο,

σε ΠοινΧρ ΙΕ.1, Εισαγγ. Α. Ζύγουρα, σε ΠοινΧρ 1988.333, Εισαγγ. Π. Καίσαρη, σε ΝοΒ 1978.187,

Καλουτά, σε ΕλλΔνη 1977.293, Α. Μαργαρίτη, σε Αρμ 1984.142, Στ. Παπαγεωργίου-Γονατά, σε ΕΕΝ